Functional Movement System

W obliczu sportu zawodowego, gdzie przygotowanie zawodnika wiąże się ze sporymi kosztami, kontuzja może okazać się dla klubu przegraną fortuną. W odpowiedzi na to zjawisko Grey Cook opracował w 2003r FMS (Functional Movement System) - interdyscyplinarny krótki test składający się z kilku zadań ruchowych w niestabilnych pozycjach, prezentujących globalne i lokalne wzorce ruchowe badanego, na podstawie których łatwo wychwycić słabe ogniwa kluczowych łańcuchów kinetycznych. W Polsce FMS dopiero zyskuje popularność. Od paru sezonów stosują go największe kluby piłkarskie i kadry narodowe dyscyplin olimpijskich. 

Zaletą testu jest minimalny nakład sprzętu i efektywne wykorzystanie przestrzeni, co w polskich warunkach okazuje się bardzo istotne. Kolejną zaletą testu jest to, że wraz z odkryciem zaburzenia funkcjonalnego, obserwator jest w stanie od razu określić w jaki sposób badany kompensuje swoje ograniczenia. Ukazujące się podczas testu nieprawidłowości mogą okazać się niemal zupełnie maskowane w czasie zwykłej analizy jakości technicznej zawodnika. Z pewnością każde zaburzenie biomechaniczne stanowi ograniczenie możliwości fizycznych, podnoszące zarazem ryzyko urazu przeciążeniowego. Informacje zebrane w teście służą ustaleniu indywidualnego programu ćwiczeń, korygującego asymetrie, ograniczenia i dolegliwości bólowe. Pozwala to na efektywniejsze gospodarowanie energią zawodnika i czasem przeznaczonym na trening ogólnorozwojowy. Mimo iż zawodnik w czasie testu poddany jest subiektywnej ocenie osoby badającej, ścisłe kryteria oceny dają możliwość uzyskania względnie obiektywnych wyników. Właściwość ta pozwoliła na tworzenie internetowych baz danych. Kiesel K i wsp, korzystając z tych danych i obserwując zawodników Rugby ustalili, że deficyt 7 z 21punktów w teście FMS podnosi prawdopodobieństwo urazu z 15% do 50% !

FMS skład się z 7 testów:

1. Pełny przysiad.

2. Przeniesienie nogi nad poprzeczką.

3. Przysiad w wykroku.

4. Ocena ruchomości obręczy barkowej.

5. Aktywne uniesienie wyprostowanej nogi.

6. Wyprost kończyn górnych z leżenia przodem (tzw. pompka)

7. Test stabilności rotacyjnej tułowia.

Każdą próbę wykonujemy dwukrotnie, oceniamy lepsze wykonanie, przy próbach asymetrycznych oceniamy słabszą część ciała. Wszystkie zadania ruchowe podlegają ocenie w 4stopniowej skali:

3 – to prawidłowe wykonanie wzorca ruchowego.
2 - wykonanie wzorca ruchowego z elementem kompensacji.
1 - niezdolny do wykonania wzorca ruchowego.
0 - ból podczas ruchu.  

Poszczególne próby testu FMS wymagają realizacji zgodnie z przyjętą przez autora metodyką. Ich przebieg przedstawia poniższy filmik :

Wyniki wprowadzamy do tabeli ułatwiającej nam zsumowanie wszystkich uzyskanych punktów. Ich suma daje nam 3-przedziałową skalę do klasyfikacji pacjentów :

• Od 18-21 punktów pacjent zdrowy, ciało porusza się w prawidłowym wzorcu ruchowym, ryzyko urazu przeciążeniowego jest minimalne
• 14-18 punktów - występują asymetrie i kompensacje, wzorce ruchowe są zaburzone, ryzyko urazu przeciążeniowego 25%-35%
• Wynik poniżej 14 punktów - prawdopodobieństwo odniesienia kontuzji wzrasta do ponad 50%

Zadania ruchowe wykorzystywane do testu są tak specyficzne, że osoba przeprowadzająca test od razu widzi w jakich taśmach mięśniowych jest zlokalizowana ewentualna dysfunkcja. Daje to już solidne podstawy do zaprojektowania zaleceń terapeutycznych, obejmujących ćwiczenia wzmacniające, stretching, masaż czy zabiegi z zakresu terapii manualnej.     

Autorką filmu jest dr. Monika Grygorowicz.

Miałem okazję uczestniczyć w szkoleniu prowadzonym przez nią w ramach VI międzynarodowej Interdyscyplinarnej Konferencji Naukowej "Majówka Młodej Fizjoterapii".

Już wkrótce razem z naszym SKN Medycyny Fizykalnej i Rehabilitacji zamierzamy wykorzystać zdobytą wiedzę i przeprowadzić funkcjonalną analizę na zawodnikach Wrocławskiej Szkoły Mistrzostwa Sportowego. Czekamy na okres roztrenowania, aby wyniki testu nie zostały przypadkiem zniekształcone krótkofalowymi skutkami mocnych akcentów treningowych. O wynikach naszych działań zapewne wspomnę na łamach bloga :)